Çalışan bayanların büyük bir kısmı çalışma hayatlarının rastgele bir evresinde cinsel tacize maruz kalıyor. İşyerinde cinsel taciz olaylarının kanıksadığı da artık bir gerçek. Son vakitlerde bayana yönelik erkek şiddetinin artması, cinsel taciz olaylarındaki erkek ve bayan davranış modelini yine tartışmaya açtı.
Hukuki bağlamda cinsel taciz, cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili bir husus. Kadın-erkek eşitliğinin sağlanma derecesi ile işyerinde cinsel taciz olayları ortasında direkt ilişki var. Ne yazık ki ülkemiz cinsiyet ayrımcılığının önlenmesi konusunda Avrupa ve ABD’nin çok gerisinde. Ülkemizin mevcut toplumsal ve kültürel yapısı göze alındığında toplumda cinsel tacizle ilgili bir şuur olduğundan kelam edemiyoruz. Türel durum da toplumsal yapıdan farklı değil. Cinsel tacizle ilgili yargı kararları epeyce sonlu.
İşyerinde cinsel taciz
Az sayıdaki araştırma bayanların yaşadıkları cinsel taciz olaylarını yargıya intikal ettirme yüreğini göstermek bir yana itiraf dahi edemediklerini gösteriyor. Klâsik erkek anlayışında bayanların erkeklerin cinsel muhtaçlıklarını karşılamak için varolduğu algısı var ne yazık ki. İşyerinde bayana cinsel tacizde bulunan erkek, aslında bayanın işyerindeki işlevini geri plana atıp, bayanın kendince asıl işlevine vurgu yapmak ve bayanı cinsiyeti üzerinden pasifize etmek istiyor. Cinsel taciz aslında erkeklerin bayanlar üzerindeki güç gösterisi. Cinsel tacizde bulunan erkeklerin genelde bayana nazaran daha güçlü konumda olması bu görüşü destekliyor. Tacizci erkekler iş yerindeki güçlü durumlarını cinsel zevk elde etmek ismine berbata kullanıyor ve bayanın kişiliğine, kimliğine, cinsiyetine yönelik hücumda bulunabiliyorlar.
Taciz mağduru olmak açısından ise; bayanın fiziğinin, yaşının, mesleğinin kıymet arz etmediği, bunlar yerine bayanın içinde bulunduğu çeşitli statülerin belirleyici olduğu görülüyor. Örneğin dul, boşanmış yahut yalnız yaşayan bayanlar, ekonomik zahmet çeken ve iş ömründe tecrübesiz bayanlar, düşük fiyatlı, düşük eğitimli ve devamlılık arz etmeyen işlerdeki bayanlar, erkeklerin sayıca daha ağır olduğu işyerlerindeki ve klâsik erkek işi kabul edilen işlerde çalışan bayanlar daha fazla tacize gaye olabiliyor.
Peki bayanlar neden susuyorlar?
Kadınların taciz konusundaki sessizliğinin öncelikli nedeni yanlış anlaşılma korkusu. “Dişi köpek kuyruk sallamazsa erkek köpek peşinden koşmaz” kelamına beden veren tacize, erkeği cesaretlendirerek bayanın yol açtığı biçimindeki toplumsal yargı nedeniyle bayanlar suçlanmamak için susmayı tercih ediyorlar. Ayrıyeten mesai arkadaşları tarafından dışlanma korkusu, aile ile yaşanabilecek problemler, utanç duyma ve işle ilgili mesleksel pürüzlerle müsabaka korkusu da bayanları susmaya yöneltiyor.
Yaşadığı cinsel tacizi yöneticisine aktarma hamaseti gösterebilen nadir sayıdaki bayanın karşılaştığı ikinci büyük sorun ise yöneticinin mevzuya kayıtsızlığı. Hakikaten de ekseriyetle işyeri yöneticileri cinsel tacizin kıymetli bir sorun olduğunun farkında değiller. Bu usul olaylarda tacize uğrayan bayana tavsiyede bulunmayı tercih edip, rastgele bir yasal süreç yapmayan yönetici sayısı bir epey fazla. Ya da taciz kabahatinin failinin cezalandırılması yerine bayan personelin yerinin/bölümünün değiştirilmesi bir tedbir olarak uygulanabiliyor. Bunun ne derece adaletsiz olduğundan bahsetmeye gerek bile yok. Bu türlü bir sonucun bayanın mesleğini ve ilerleme bahtını olumsuz etkilediği de açık.
İşyerinde cinsel tacize uğradığınızda haklarınızı öğrenmek için tıklayın.
İş yerinde cinsel taciz hadiseleriyle uğraş için neler yapılabilir?
Öncelikle yöneticilerin cinsel tacizin değerini kavraması ve bu usul davranışlara taviz göstermemesi gerekiyor. Çalışanlar hizmet-içi eğitim programlarıyla cinsel tacizin değeri ve tesirleri konusunda eğitilmeli. İş yerlerinde tacizle ilgili şikayet prosedürleri oluşturulması ve yöneticilerle çalışanlar ortasında açık bir irtibatın sağlanması değerli. İşyerlerinde gerçek manada cinsel tacizin önlenmesi, lakin bu hususta patronun sorumluluğunun caydırıcı müeyyidelerle tesis edilmesi ile mümkün olabilir.
İş yerinde cinsel tacizle uğraş konusunda yasal platformda ABD’nin Avrupa’nın epeyce önünde olduğunu söyleyebiliriz. Bunun en önemli nedeni ABD’deki feminist akımlarının, feminist hukuk kanısının, bayan hakları ile ilgili olarak yapılan çalışmaların ve bu hususta faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının ağır çalışmaları ve Amerikan medyasının bahse gösterdiği ilgi. Bu somut örnek bize gösteriyor ki, sivil toplum kuruluşlarının cinsel tacizin önlenmesinde değerli bir işlevi var. Mevzuyu daima kamu oyunun gündeminde tutmak, tartışmak, siyasi iradeye aktif tedbirler alma zorunda bırakmak manasında STK’lar üzerine büyük misyonlar düşüyor.
Şunun unutmamak gerekir ki; cinsel taciz bayanın onurla çalışma hakkına karşı bir tehdittir. Bu nedenle bu tehdidin bertaraf edilebilmesi için yasal düzenlemeler dışında kadın-erkek eşitliğine muhalif geleneklerin kırılması, anlayışların değiştirilmesi gerekiyor.
