Cinsel taciz, çoklukla güçlünün zayıfa, gerek ruhsal gerekse fizikî olarak yaptığı cinsel içerikli istenmeyen, makûs muameleyi tabir eder.
Ülkemizde iş yerinde maruz kalınan cinsel taciz olaylarının birçok kere bilhassa ahlaki pahalar nedeniyle üstünün örtüldüğü, korkma, çekinme, inkar yahut oburlarının bu hususta ne düşüneceklerinin dikkate alınması üzere nedenlerle de açığa çıkmadığı görülüyor. Oysa iş yerinde cinsel taciz olayının ceza hukuku, borçlar hukuku ve iş hukuku açısından değerli tüzel sonuçları vardır.
Tacize uğrayan hakkını nasıl arar?
İş yerinde cinsel tacize maruz kalan mağdur; iş mukavelesini fesih edebilir, fail hakkında cezai şikayet yoluna gidebilir, ayrıyeten tazminat talebinde de bulunabilir.
Mevzuatımızda cinsel taciz kavramı, TCK’nin 105’inci unsuru ile İş Kanunu’nun 24 ve 25’inci unsurlarında düzenlenir.
TCK’nin 105’inci unsurunda cinsel taciz kabahatine mevzu olabilecek fiil, “Bir kimseyi cinsel emelli olarak taciz” formunda belirtilmiştir. Cinsel taciz hatasında, cürmün mağdurunun bedenine temasın bulunmaması, cürmün oluşumunda zarurî bir ögedir. Örneğin, mağdura cinsel ilgide bulunma isteğinin bir not ile iletilmesi cinsel taciz olabileceği üzere, mağdura dönük, bedenine temas etmeksizin el kol hareketi ile cinsel alakada bulunma manasına gelebilecek hareketlerin yapılması da cinsel taciz cürmünü oluşturabilecektir.
Ancak bir kimseye sevgili, arkadaş olmayı önerme ya da bir kimsenin isminin, yaşının, uygar durumunun, sevgilisi olup olmadığının sorulması cinsel taciz hatasını oluşturmayacaktır.
Cinsel taciz ile cinsel atak ortasındaki fark
Eğer mağdura yönelik cinsel içerikli bir fizikî müdahale varsa ceza hukuku manasında artık ortada cinsel taciz değil “cinsel saldırı” hatası vardır.
Cinsel taciz cürmünün hiyerarşi-hizmet bağından kaynaklanan nüfuzun berbata kullanılması suretiyle ya da tıpkı iş yerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlenmesi durumu, Ceza Kanunu’muzda kabahatin ağırlaştırıcı nedeni olarak düzenleniyor. Tıpkı fıkranın devamında, “Bu fiil nedeniyle mağdurun iş bırakmak zorunda kalmış olması” ayrıyeten ağırlaştırıcı bir neden olarak belirtiliyor.
Konu ile ilgili olarak İş Kanunu 24/II ve 25/II.’de “Ahlak ve âlâ niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlığı altında düzenlemeler kelam bahsidir. Bu düzenlemeler ile iş yerinde cinsel taciz olayının, hem personel hem de patron için iş kontratının feshi açısından “haklı neden” oluşturduğu belirtiliyor.
İşçinin cinsel tacize uğraması nedeniyle iş mukavelesini haklı nedenle derhal feshedebilmesi konusunda İş Kanunu’nun 24/II. unsurunda iki düzenleme bulunuyor: İş Kanunu’nun 24/II.b unsuruna nazaran, “işverenin emekçiye cinsel tacizde bulunması” halinde ve İş Kanununun 24/II.d unsuruna nazaran ise, “işçinin, öbür bir emekçi yahut üçüncü şahıslar tarafından iş yerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu patrona bildirmesine karşın gerekli tedbirler alınmaması” halinde, emekçinin, iş mukavelesini haklı nedenle derhal feshetme hakkı bulunur.
Cinsel taciz ispatlanmak zorunda mıdır?
İşçinin yalnızca patron tarafından değil, öteki bir personel tarafından cinsel tacize maruz kalması durumunda da haklı nedenle derhal fesih hakkı gündeme gelir. Fakat bu hakkını kullanabilmesi için yalnızca cinsel tacize uğraması kâfi değildir. Cinsel tacizin iş yerinde meydana gelmesi ve durumun patrona bildirildiği halde gerekli tedbirlerin alınmaması kelam konusu olmalıdır.
İşveren, iş yerinde çalışan çalışanları cinsel taciz olaylarına karşı korumakla yükümlüdür. Bu nedenle emekçisinin, bir diğer emekçisine cinsel tacizi kelam konusu ise, tacizci emekçinin iş mukavelesini haklı sebeple derhal feshetme imkanı bulunur. Bu haklı nedenle fesih hakkı, İş Kanunu’nun 25/II.c unsurunda patrona tanınmıştır.
İş yerinde cinsel taciz olaylarının ispatı sıkıntılıdır. Çünkü şahit tedariki güçtür. Yargı kararlarına baktığımızda ise, şahitle bu durumun ispatının zahmeti üzerinde durulmuştur. Yargıtay’ın son yıllarda verdiği bir kararında, bayan emekçinin patrona hitaben cinsel taciz hakkında yazdığı mektubu, şahit beyanlarını da dikkate alarak, “bir bayan çalışanın nedensiz yere kendisinin cinsel tacize uğradığı istikametinde bu kadar detaylı olarak açıklamada bulunması hayatın olağan akışına aykırıdır” diyerek, tacizci çalışanın iş mukavelesinin patron tarafından feshedilmesini haklı nedenle yapılan fesih olarak kabul etmiştir.
Son olarak iş yerinde cinsel taciz birebir vakitte kişilik haklarının ihlali niteliğindedir. Cinsel tacize maruz kalan emekçi, kişilik haklarının ihlal edildiğini tez ederek cinsel tacizde bulunan bireyden üstte belirtilen yasal haklarına ilaveten tazminat da talep edebilir.
