Geçen yüzyılın en çok teşhis alan hastalığı, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluluğu (DEHB). Pekala bu bozukluk sahiden her vakit sorun mu? Tahminen de DEHB'li biri, “ölmeden evvel yapılacaklar listesinde” hayatınızda kesinlikle bir tam gün vakit geçirmeniz gereken bireylerden biridir. Yaratıcı ve etkin bir DEHB'linin dünyaya, hayatın akışına neler kattığını öğrenmek için DEHB farkındalık ayı olan Ekim ayında, bu bozukluğun kusursuz özelliklerinden bahsedelim istedik. Tahminen bu yazı sayesinde artık “mazeretim var, DEHB'liyim ben” demekten gurur duyacaksınız ve artık hem kendiniz hem de öbür DEHB'liler için “Dikkat edin, olağanüstü biridir” ihtarında bulunacaksınız!
Geçen yüzyılın en fazla teşhis alan hastalığı: “Dikkat edin, mükemmel biridir!”
Ekim ayı, 2004 yılından bugüne kadar her yıl Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluluğu (DEHB) konusunda farkındalık yaratmak için çalışmaların yapıldığı bir ay. Ben de DEHB farkındalık ayında DEHB'nin biraz da âlâ taraflarını göstermek istiyorum. Olumsuz tarafları yok mu, evet elbette var fakat odaklandığımız şey olumsuz taraf olursa ne yapacağımız konusunda tahlillere odaklanmak yerine mahzurlara odaklanırız. Bir de bu açıdan bakalım haydi DEHB'ye…
İnsanlar neden DEHB’li oluyor?
Bu bahiste maalesef pek çok yanlış inanış var. Örneğin anne-babanın disiplin eksikliğinin, huzursuz bir aile ortamının, fazla şeker tüketiminin ya da çok fazla ekran başında kalmanın Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'na yol açtığını düşünenler var, ki bu saydıklarımın hiçbirinin mutlaklığını destekleyen bilimsel sonuçlar yok. Elbette DEHB’nin sebepleri ortasında birtakım çevresel faktörler sayılabilir.
Yapılan araştırmalarda daha anne karnındayken annenin aldığı ilaçların, alkolün ya da sigaranın da tesiri olabileceği görülmüş. Kurşuna maruz kalma ya da besin intoleransı üzere etkenlerin de DEHB’ye yol açabileceği söylenebilir. Lakin DEHB’nin tam ve kesin nedenlerini belirtmek mümkün değil. Tekrar de –henüz üzerinde tartışmalar devam etse de– araştırmalar DEHB’nin büyük çoğunlukla genetik bir durum olduğunu gösteriyor. Yani “Babası da böyleydi. Ödevlerini okulda unuturdu. Başı çok dağınıktı. Kıpır kıpırdı” gibi cümleler, aslında tam olarak gerçeği yansıtıyor!
Birçok anne-baba, çocuğunu normal” olarak adlandırdığından farklı olana burun kıvıra dursun, siz tüm bu farklılıkları bir ikram olarak görün. Zira o denli. Standardın dışında giyinenler olmasa, hala yaprakla ya da hayvan postlarıyla dolaşıyor olabilirdik, o denli değil mi? Galileo herkesten farklı olarak, ölmek değerine dünya yuvarlaktır demese, hala düz bir tepsi üzerinde yaşadığımızı düşünebilirdik. Bu DEHB için de böyle! Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite “Bozukluğu” var deyince şöyle bir irkiliyor anne-babalar. Çocuklar ve gençlerde ise çabucak “ben kusurluyum” algısı başlıyor. Bu yüzden bu “bozukluk” lafını hiç sevmiyorum. Bu “bozukluk” değil zira. Yalnızca bir “farklılık”. Ve her “farklılık” üzere bulunduğu bireye birçok zenginlik katan bir farklılık. Gelin DEHB’nin bundan sonra aramızdaki açılımı “Dikkat Edin, Olağanüstü Biridir” olsun!
Peki DEHB’liler nasıl oluyor?
DEHB’liler,
- Yaratıcıdırlar
- Tam bir fikir üretme makinesi üzere oldukları için düzgün girişimcidirler
- Eğlencelidirler
- Kendilerine özgüdürler
- şevkle çalışırlar tabi ki severlerse
- Aklınıza koyduğunu yapar, ısrarcıdır
- Her türlü sorunda tahlile kolaylıkla ulaşır,
- İlgisini çeken hususta çok derecede odaklanabilir,
- Yorulmak bilmezler.
Kısaca özetlersek hayatı sizinle yaşayanlar için bir karnavaldır; hatta DEHB’siz hayat çok sıkıcı olurdu. “DEHB'li biri ile vakit geçirmek”, daha evvel DEHB'li ile tanışmamış biri için “ölmeden evvel yapılacaklar listesi”nde yer alması gereken bir unsurdur.
DEHB nin yalnızca çocuklara has bir farklılık olduğunu sanmayın sakın. DEHB; vakitle geçen, düzelen bir farklılık değil hayatınız boyunca sizinle münasebetiyle yetişkin olduğunuzda da sizinle olacak bir farklılıktır. Pek çok yetişkin, hatta araştırmalar gösteriyor ki, Yetişkin DEHB’lilerin yarısından daha azının DEHB’li olduğunun farkında olduğunu, başkalarının yalnızca “dağınık” olduklarını düşünerek durumu kabullendiklerini, bu formda yaşayıp gidiyorlar.
Aşağıda paylaşacaklarım tüm DEHB’liler için geçerli olmayabilir. Ya da DEHB’li değilseniz bu özelliklere sahip olamayabilirsiniz de demiyorum. Yalnızca yapılan araştırmalar (*) DEHB’li bir kişinin DEHB’li olmayan bir şahıstan daha çok bu özelliklere sahip olabileceğini gösteriyor. Bunları paylaşmaktaki gayem ise artık DEHB’nin olumlu istikametlerini ön plana çıkarabilmek, DEHB’nin bir pürüz değil, yesyeni kapılar açan mükemmel bir “farklılık” olduğunu vurgulayabilmek…
1. Hem iç güdüleri kuvvetli, hem de duyarlıdırlar
DEHB’lilerin kendilerine has bir sezgisel üstünlüğü oluyor. Hem karşılarındakinin hislerini daha kolay anlayıp, empati kurabiliyorlar, hem de olayları farklı bir açıdan değerlendirip, farklı bakış açıları sunabiliyorlar. Yani DEHB’li bir arkadaşınız varsa sırtınız yere gelmez diyebiliriz. Hem tek bir bakışınızdan ruh hâlinizi anlayabilir, hem de külfetli vakitlerinizde size olayların göremediğiniz taraflarını göstererek, tahlil sunabilir. Varsın buluşma saatine geç kalsın. Sizden, yani sevdiği birinden, aldığı takviyeyle onun da üstesinden gelmesi an problemi.
2. Yaratıcıdırlar
Bu tahminen de hassas olmanın getirdiği bir özellik. İnsan kendini diğerlerinin yerine koyduğunda, olayları farklı bir perspektiften değerlendirdiğinde ister istemez farklı şeyler de ortaya koyuyor. Ya da tahminen oradan oraya atlayan bir beyninin getirdiği bir özellik. Bir çok müellifin, ressamın, sinema direktörünün, tasarımcının DEHB’li olması bir tesadüf olamaz. Kimileri yaratıcı istikameti kuvvetli sanatçılara“azıcık çatlak”tır diyor ya aslında düpedüz DEHB’li olmayı kastediyorlar!
3. Şevkle çalışıp, akıllarına koyduklarını yaparlar
Yaygın kanı, bir DEHB’linin odağını çabuk kaybettiği, başladığı işleri yarım bıraktığıdır, değil mi? Aslında bu ilgisini çekmeyen şeyler için geçerli. Onu bir de ilgi alanına giren bir işi yaparken izleyin! Aklına koyduğu sona ulaşana kadar yorulmadan, yılmadan devam eder.
4. Her türlü sorunda tahlile kolay kolay ulaşırlar
Yapbozlar, sudokular, zeka oyunları… Bunlar DEHB’liler için birer cümbüştür. Takıntı derecesinde, tahlile ulaşana kadar bir sorun üzerinde çalışabilirler.
5. Çok derecede odaklanabilirler
Bu bazen ömürden kopuk olmak üzere algılanabilir. Lakin bu özel yetenek maksatlarına, hayallerine ulaşmada DEHB’li bireyin faydasına kullanılabilecek, çok yararlı bir özelliktir. Kim amaca kilitlenip, yılmadan, yorulmadan o maksada hakikat yol almanın makus bir şey olduğunu söyleyebilir ki…
6. Yorulmak bilmezler
Ne olmuş, yerinde duramıyorsa? Şöyle kahvesini, çayını alıp oturmak yerine, kitabı bile dolaşarak okuyorsa? Siz de bu bitmek tükenmek bilmeyen enerjiyi yanlışsız yerde ve gerçek vakitte kullanın. Sınırsız bir güç kaynağı bulmuşsunuz, daha ne istersiniz ki…
7. Mizah tarafları kuvvetlidir
Gülmeyi, güldürmeyi, hayattan keyif almayı severler. Whoopi Goldberg ve çok yakın vakitte kaybettiğimiz Robin Williams’ın DEHB’li olduğuna dair söylentiler var.
8. Esnektirler
Tahminen de çok odaklanabilmelerin bir sonucu olarak, önüne çıkan hiçbir pürüze takılmadan, yeni şartlara süratlice ahenk sağlayıp, ilerlemeye devam edebilirler. Bir DEHB’li için her yeni sorun aslında yepisyeni bir sonuca giden olasılıklardan biridir yalnızca. Kâfi ki önlerine daima olarak aksilikler koyulup, kendi içlerine kapanmalarına, olumsuz benlik algısı geliştirmelerine neden olunmasın.
9. Tam bir fikir üretme makinası gibidirler
DEHB’lileri ayrıntılarla uğraştırmayın. Onlar ışık suratında fikir üretir, görülmeyeni görür, düşünülmeyeni düşünebilirler. Bu denli bilim adamının, sanatkarın DEHB’li olması sizce tesadüf mı?
10. Kendilerine özgüdürler
DEHB’liler eskilerin nev-i şahsına münhasır dedikleri, özgün şahıslardır. Ve bir DEHB’liyi, lakin onunla tıpkı gezegenden olan bir öbür DEHB’li tam olarak anlayabilir. Bu yüzden DEHB’lilerin, yaşama küsüp izole olmak yerine bir ortaya gelmesi, paylaşımda bulunmaları çok değerlidir. Tabi bunu olumsuz olarak algılamamak gerek. Kendilerine özgüdürler. Yani farklıdırlar. Olağandışı değil!
Siz de farkı, fark edin ve kucaklayın! Farklı olmak bir avantajdır.
Elgiz Henden
DEHB ve Öğrenci Koçu | İz Koçluk
(*) KAYNAKÇA
- http://adhdmanagement.com/10-benefits-of-having-adhd/
- http://www.sharecare.com/health/add-adhd/health-guide/managing-adult-adhd/using-the-benefits-of-adhd-to-your-advantage#slide-7
- http://www.addadult.com/add-education-center/famous-people-with-adhd/
İz Koçluk İletişim | T: +90(212) 257 04 05 GSM: +90(543) 224 57 25 | Adres: Adnan Saygun Caddesi, Vişne Çıkmazı Sokak, Gündeş Sitesi Pelin Apt. B Blok, No:7 Daire:7 Kat:3, Ulus/ Beşiktaş /İstanbul | E-posta: iz@izkocluk.com | Web sitesi: www.izkocluk.com
İZLE: DEHB NEDİR?????
İLGİLİ HABERLER
