Bayanlara çalışma hayatında daha çok yer verilmesi, meslek açısından desteklenmesi ekonomik gelişim açısından da büyük ehemmiyet taşıyor.
Kadınlara uygulanan cinsel ayrımcılık ve baskıların ortadan kalkması için patronların eğitim düzeyinin artırılması, bayan çalışanların iş hayatında sağladıkları verimlilik konusunda da ayrıyeten bilgilendirilmesi gerekiyor.
Gebe ve emziren bayanların çalıştırılma koşullarıyla ilgili olarak yeni düzenlemeler getirildi. Yönetmeliğe nazaran hamile yahut emziren bayanlar, günde 7 buçuk saatten fazla çalıştırılamayacak. 150 bayan çalışanı olan iş yerlerinde 0-6 yaşındaki çocuklar için kreşler kurulacak.
Yasanın düzenlenmesiyle birlikte çalışan bayanın gebeliği ve annelik periyodu içerisinde çeşitli müsaadeler verilerek bu süreçlerin çalışmaksızın ya da kısmi vakitli çalışmalarla geçirilmesi sağlanmaya çalışılıyor. Bu hakların başında hamile çalışanın doğum öncesi ve doğum sonrası fiyatlı ve fiyatsız müsaadeleri düzenlendi.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 74’üncü unsuruna nazaran hamile çalışanın doğumdan evvel 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta, çoğul gebeliklerde doğumdan evvel 10 hafta biçiminde müsaadesi bulunuyor.
Gebelik müddetince gerekli sıhhat denetimleri ve periyodik muayeneler için patron çalışana fiyatlı mazeret müsaadesi vermek zorunda, çalışanın tabibe gitmesine müsaade verilmemesi ya da bu müsaadelerin fiyatsız müsaadeye çevrilmesi da kelam konusu değil. Bu türlü bir durumda çalışanın hakları zayi olduğundan çalışan için haklı fesih nedeni doğuyor, yani kıdem tazminatını talep ederek derhal işten ayrılabiliyor.
Ücretli doğum müsaadelerinin bitiminde çalışan bayanın 6 aylık fiyatsız müsaade hakkı bulunuyor. Patron 6 aylık fiyatsız müsaadesi vermek zorunda. Kıdem tazminatı ve yıllık müsaade hesaplamalarında da bu mühlet hesaba katılmaz.
“Bekar bayanın bile işe alınırken doğum müsaadeleri hesaba katılıyor”
İş Hukuku Enstitüsü Lider Yardımcısı Avukat Naciye Uçar, çalışan bayanın gebeliğe ve doğuma bağlı yasal haklarını şöyle pahalandırıyor:
“Sanayi İhtilali’nden başlayarak bayanların sanayi ve üretimdeki yeri artmaya başladı. Günümüzde ise ekonomik gelişim ve üretime katkıları tartışılmaz derecede büyük. Birinci periyotlarda bayanlar daha az fiyatla ve daha az toplumsal hakla çalışmaya razı oldukları için tercih edilmişlerdi. Günümüzde ise öncelikle bayanın çalışma hayatının yanında özel aile hayatına ait sorumlulukları patronlar açısından tercih edilmemesinde birinci sebep. En kolay örneği bayanın doğum yapma ihtimali.
Bekar bayanlar dahi işe alınırken ileride doğum yapabilecekleri ihtimali göz önüne alınarak değerlendirilmekte, yaşları ve toplumsal statüleri göz önüne alınarak evlenmeleri halinde alacakları müsaadeler, doğum sırasında alacakları müsaadeler bile düşünülüyor. Düzenlenen tasarı yeni getirilmiş bir yaptırım değil. Hatta halihazırda eksikleri bulunuyor. Mesela, maddede, çalışan gebe ya da emziren bayanın 7 buçuk saatten fazla çalıştırılmayacağı belirtiliyor, ancak patronun çalıştırması durumunda uygulanacak olan rastgele bir cezai süreç belirtilmiyor. Artı olarak gebe ve emziren bayanların gece mesailerinde de çalıştırılamayacağı ve çalıştırılması durumunda da çalışanın şikayet etmesiyle 108 TL üzere bir ceza uygulanacağı belirtiliyor. Bu da yaptırım için kâfi bir cezai süreç değil, ki zati çalışanlar da işlerini kaybetme endişesiyle rastgele bir müracaatta bulunamıyor. Birçok vakit İş Hukuku alanında el yordamıyla gidilmesine karşın çıkarılan yasalar ile birlikte yaptırımlar artırılmaya çalışılıyor, lakin hala kâfi düzeye ulaşılamadı.”
