Ülkemizde, ataerkil aile yapısı nedeniyle aile içinde bayana karşı şirket uzun yıllar mahrem alan kabul edildi, bilhassa dini ve toplumsal kuralların tesiriyle şiddet bayanın katlanmak zorunda olduğu bir realite olarak görüldü. Meğer bayana yönelik şiddet her şeyden evvel bir insan hakkı ihlalidir. Bu nedenle de aile içi şiddetle çaba, toplumsal bir meseledir ve bu sıkıntıyla çaba, devletin öncelikli misyonları ortasında olmalıdır.
Aile içi şiddete maruz kalan bayan; fizikî, ruhsal, cinsel yahut ekonomik taraftan ziyan görür. Şiddete maruz kalan bayan, yaşadığı ağır kaygı nedeniyle ne yapacağını bilemez, durumu polise yahut isimli makamlara intikal ettirdiği halde, olayı tekrar yaşamak suretiyle daha da incineceğini ya da sonuç alamayacağını düşünebilir. Meğer mevzuatımızda yapılan düzeltmeler ile bayanın bu süreçten mümkün olan en alt düzeyde ziyan görmesi hedeflendi.
Aile içi şiddete maruz kalan bayan ne yapmalıdır?
Şiddet mağduru bir bayan bu durumu yaşadığında birinci etapta polise ulaşmalıdır. Mağdur bayanın istemiyle yahut diğerlerinin bildirimiyle bayana karşı şiddeti gören polis, öncelikle bayanın yaşadığı şiddetin tıbbi açıdan tespiti için en yakın sıhhat kuruluşuna sevkini yapar. Mağdur bayan, polis nezaretinde sıhhat kuruluşuna ulaştırılır ve durumu tabip raporu ile tespit edilir.
Sağlık denetiminden sonra mağdur bayan, müracaatı alınmak üzere tekrar polis merkezine götürülür, böylelikle soruşturma başlamış olur. Şayet mağdur bayanın bir avukatı yoksa talebi üzerine baro tarafından kendisine bir avukat görevlendirilir.
Polis merkezindeki süreçler mümkün mertebe bayan işçi tarafından ve insani bir yaklaşım içerisinde gerçekleştirilir.
Ayrıca polis merkezinde isimli süreçlere ilaveten aile içi şiddet kayıt formu denilen bir form kaydı tutulur. Bu form, risk değerlendirmesi de içerir. Mağdurun sorulara vereceği yanıtlar üzerinden yapılan risk değerlendirmesi sonucunda mağdur açısından yüksek risk görüldüğünde kendisinin isteği varsa bayan sığınma meskenine gönderilmesi sağlanır.
Bu esnada isimli süreç de devam eder. Cumhuriyet savcısının talimatıyla şüphelinin tabiri alınır. Kanıtlar toplanır ve yapılan soruşturma sonucunda savcı, kamu davası açılmasına gerek olup olmadığına karar verir. Kuşkulu hakkında Türk Ceza Kanunu’na nazaran kamu davası açılabilir ya da takipsizlik kararı verilebilir. Mağdurun takipsizlik kararına itiraz hakkı vardır, ayrıyeten kendisi de şahsi dava açabilir.
Şiddet uygulayan kocaya hangi cezalar verilir?
Aile içi şiddet bilgisi kendisine ulaşan cumhuriyet savcısı, şikayet olmaksızın soruşturmaya başlamak, ayrıyeten muhafaza kararı alınması hedefiyle durumu aile mahkemesine iletmek zorundadır. Mağdur bayan, 4320 sayılı kanunda yer alan müdafaa önlemlerinin alınması hedefiyle direkt da aile mahkemesine başvurabilir.
Aile mahkemesi hakimi, evrak üzerinden inceleme yaparak şüphelinin 1 aydan 6 aya kadar meskenden uzaklaştırılmasına karar verebileceği üzere, mağdurla rastgele bir bağlantı aracıyla irtibat kurmama, varsa silahını kolluk kuvvetlerine teslim etme, bir sıhhat kuruluşunda tedavi olmak üzere değişik muhafaza önlemlerine karar verebilir. Aile mahkemesi ayrıyeten, meskenden uzaklaştırılan kocanın aile geçimini sağlaması için nafakaya da tedbiren hükmedebilir.
Koruma kararına uymayan kocaya ne yapılır?
Aile mahkemesi tarafından verilen müdafaa kararına uyulup uyulmadığını polis resen denetim etmek zorundadır. Müdafaa kararına uymayan eş hakkında cumhuriyet başsavcılığı resen kamu davası açar.
Şiddet mağduru bayanlara dayanak olan kurumlar SHÇEK’e bağlı olan bayan konuk konutları; fizikî, cinsel, duygusal ve ekonomik istismara maruz kalan bayanlara hizmet verir. Bayan konuk meskenlerinde, aile içi şiddete maruz kalan bayanlar ile yanlarında getirdikleri çocuklarının sıhhat, psiko-sosyal ve türel yardım, beslenme, giysi, eğitim, tahsil, harçlık, ulaşım vb. muhtaçlıkları karşılanır.
ALO 183 ne işe fayda?
Mağdur bir bayan, konuk konutunda 3 ay müddetle kalabilir. Bu mühletin kısıtlılığı, bayan konuk konutlarının var oluş emelleriyle uyuşmaz ve fonksiyonelliğini değerli ölçüde azaltır.
Ayrıca ALO 183 bayan, çocuk, özürlü toplumsal hizmet müracaat çizgisi şiddete maruz kalan yahut kalma ihtimali bulunan bayanlara ruhsal, ekonomik ve hukuksal dayanak verir ve gerekli duydukları hizmete ulaşmalarını sağlar.
Yine barolar nezdinde bayan şuraları, şiddet mağduru bayanlara tüzel dayanak verir.
Şu bir gerçektir ki; bayana karşı aile içi şiddetin önlenmesi öncelikle bayanların güçlendirilmesi ve toplumsal statülerinin yükseltilmesi, sonrasında ise aile içi şiddete neden olan olumsuz davranışların nedenlerinin oradan kaldırılmasıyla mümkündür. Bunun ise ülkenin ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmeyle paralel olduğu inkar edilemez. Yanlışsız eğitim siyasetleri, toplumun her kısmında cinsiyet ayrımcılığının kaldırılması, bayanın iş hayatında kâfi düzeyde yer edinmesi, bayanın toplumda hak ettiği bedeli edinmesinde ve sonuçta bayana karşı şiddetin azalmasında basamak olacaktır.
