Çocukların velayetinin kime ilişkin olacağı sorusu boşanmaya karar vermeye çalışan eşleri tahminen de en çok düşündüren konu. Her olayı kendi içinde kıymetlendirmek gerekse de bu mevzuda Yargıtay kararlarıyla prensip haline gelmiş, yol gösterici kimi genel kurallar var. Velayet hakkı kanun gereği yalnızca anne-babaya tanınan bir haktır. Uygar Kanuna nazaran evlilik devam ettiği sürece anne-baba velayeti birlikte kullanır. Akrabalık derecesi ne olursa olsun, öteki şahısların velayet hakkı olmaz. Lakin kaideleri varsa vesayet kelam konusu olabilir.
Boşanmada velayet kime verilir?
Çocuğun anne bakım ve şefkatine muhtaç olması halinde velayet anneye verilir. Bu temel kuraldır. Çocuğun vücudu ve fikri gelişmesine mani olacak ya da çabucak meydana gelecek bir tehlikenin varlığı kanıtlanmadıkça velayetin anneye verilmesi unsuru, Yargıtayca istikrarlı olarak uygulanır. Hangi yaş kümesi çocukların anne bakım ve şefkatine muhtaç olduğu sorusu, her olayın özelliğine nazaran kıymetlendirilir. Bu mevzuda tarafların istekleri, çocuğun isteği, pedagog, psikolog yahut toplumsal hizmetler uzmanının görüşü mahkemelere yol gösterici olur. Küçük yaştaki çocukların anne bakım ve şefkatine muhtaç olduğu tartışmadan uzak bir bahis olarak kabul edilir.
Hangi durumlarda velayet anneye verilmez?
Yargıtay, anne bakım ve şefkatine muhtaç bir çocuğun anne velayetine verilmemesi için “annenin vesayet altında olması”, “cezaevinde olması”, “annenin çok tehlikeli ve bulaşıcı bir hastalığa tutulmuş olması”, “annenin iffetsiz bir yaşama sahip olması ” üzere olağan dışı durumların varlığını arar.
Velayet davasında nelere dikkat edilir?
Velayet düzenlenirken çocuğun faydası öncelikle kıymetlendirilir. Çocuğun yaşı, cinsiyeti, sıhhat durumu, sıhhat kurumlarından yararlanma kalitesi, eğilimleri, ailenin parçalanma olgusunu en az hissetmesi, anne sevgisine muhtaçlığı üzere etkenler mutlak surette birlikte göz önünde bulundurulur. Çocuğun alıştığı ortamdan ayrılmaması velayetin düzenlenmesinde dikkate alınan bir başka değerli konudur. Çocuk boşanmadan en az formda ziyan görmeli, hayatında oluşacak değişiklik minimum düzeyde tutulmalıdır. Yeniden velayet düzenlenirken kardeşlerin birbirinden ayrılmamasına itina gösterilir. Çünkü; kardeşlerin birbirinden ayrılması ruhsal ıstıraplara sebebiyet verebilir. Kardeşlik ilgilerinin zayıflaması, çocuklardan (en azından) birinin alıştığı etraftan uzaklaşmak zorunda kalması üzere aksilikler göz önüne alınarak mümkün mertebe tüm çocukların velayetinin tek bir tarafa verilmesine çalışılır. Bazen çocuk yaş itibariyle anne bakım ve şefkatine gereksinim duymayabilir. Lakin babanın özel durumu sebebiyle velayet yeniden de anneye verilebilir. Örneğin babanın alkol bağımlısı olması, sık sık meskenden uzaklaşmasını gerektiren bir mesleğinin olması, makus yaşantıya sahip olması üzere durumlarda da velayet anneye bırakılır.
İyiyi berbattan ayırt etme gücüne sahip çocuğun ya direkt mahkemede ya da aile mahkemesinde vazifeli uzmanlar tarafından dinlenerek velayet konusundaki görüşünün alınması uygulamada sıklıkla başvurulan bir yoldur. Öteki tüm etkenlerin yanında Yargıç, çocuğun kararını da mutlak surette dikkate alır. Son olarak; Yargıtay velayeti kamu tertibine ait olarak kıymetlendirir. Yani; eşler velayetin hangi tarafta olacağı konusunda anlaşmış olsa bile mahkeme tüm bu konuları yeniden de kıymetlendirir ve anne-babanın bu bahisteki kararıyla bağlı olmaksızın çocuğun menfaati neyi gerektiriyorsa, o doğrultuda velayet düzenlemesini yapar. Çünkü; velayet konusunda en değerli konu çocuğun faydasıdır.
