Engelli olmak bireyi fizikî ve zihinsel olarak etkileyebildiği üzere ruhsal taraftan de hayli zorlar. Bilhassa toplumun engelli insanlara karşı olumsuz niyet ve davranışları bu süreci hızlandırabilir. Engelli bir kişi aile ve toplumsal etrafından devamlı bu halde geri bildirimler alırsa kendini toplumsal hayattan uzaklaştırabilir. Bu durum da engelli kişinin özgüven kaybı, utanma, içe kapanma ve mutsuzluk üzere hisleri yaşamasına sebep olabilir. Psikolog Aycan Bulut, Dünya Engelliler Günü dolayısıyla engelli bireylerin yaşadıkları zorluklar ve ruhsal problemler hakkında bilgiler veriyor.
Engelli olmak; bir insanın ferdî yahut toplumsal hayatında kendi başına yapması gereken aksiyonları yapamaması olarak tanımlanır. Bu durum hastanın bedensel ya da ruhsal yeteneklerinin doğuştan yahut sonradan meydana gelen hastalık, kaza üzere durumları yaşaması sonucu gelişebilir. Engelli bireyin fizikî yahut zihinsel işlevselliklerindeki bozukluk hareket yeteneğini ve davranışlarını da etkilendiğinden toplumun öbür kısmı tarafından dışlanabilirler.
Engelli insanların da yaşama hakkı var
Her türlü ayrımcılığın temelinde farklı olanı yadırgamak yatar. Bir insan alışılmamış özellikleri olan bir bireyle karşılaştığında şuurlu ya da bilinçsiz olarak reaksiyon verir ve bu duruma adapte olmakta zorlanır. Toplumdaki bu olumsuz bakış açısı ne yazık ki engelli bireyi yaşadığı etrafta farklı kılar. Engelli birey de daima bu halde bir geri bildirim aldığında kendini toplumdan uzaklaştırmaya başlar. Halbuki engelli insanların da sağlıklı beşerler üzere yaşama bahtları ve hakları vardır.
Toplumsal dayanak sistemi kâfi değil
Engelli bireyler hayatlarını olağan insanların yaşadığı üzere yaşamakta zahmet çekerler. Zira toplumsal dayanak sistemi engelli hayatını kolaylaştıracak kadar kâfi değildir. Bu durum da engellinin öteki birinin yardımına muhtaç bir bireye dönüşmesine yol açar. Bu nedenle engelli kişi özgüven kaybı, mutsuzluk, öfke, endişe, hayal kırıklığı, utanç ve içe kapanma üzere hislere kapılarak toplumsallaşmayı reddeder. Hatta aile içi münasebetlerinde de problemler yaşayabilir ve bağlantı kurmakta zorluk çekebilir. Bu türlü bir durumda aileye büyük sorumluluklar düşer. Öbür aile bireyleri bu durumdan olumsuz etkilense bile sabırlı olunmalı ve bulunulan duruma ahenk sağlamak için karşılıklı vakit tanınmalıdır.
Çocuğunuzu olduğu üzere kabullenin
Engelli bir çocuğa sahip olmak da ebeveynler için epey güç bir durumdur. İleride karşılaşılabilecek sıkıntıların üstesinden gelebilmek için ailenin çocuğu olduğu üzere kabul etmesi gerekir. Çocuğun mevcut manisi ne kadar kabullenilirse verdiği tüm yansıların üstesinden gelmek de o kadar kolay olur. Ayrıyeten anne-babanın çok müdafaacı davranarak çocuğu sıkmaması, toplumsal ve fizikî ortamlardan çocuğu uzaklaştırmamaları gerekir. Beklentiler çocuğun pürüzü ve özelliklerine nazaran ayarlanmalıdır.
Kardeşler ortası bağlantılar de kıymetli bahislerden biridir. Engelli bir çocuk ve kardeşleri ortasında sevgi, şefkat, paylaşım olabileceği üzere öfke ve utanç üzere hisler da ağır olarak yaşanabilir. Bu türlü bir durumda anne-babanın çocuklarına gerçek rol model olmaları gerekir. Zira ebeveynlerin tavır ve davranışları kardeşler ortasındaki irtibatı belirler.
Engelin derecesine nazaran psikoloji değişebilir
Engelli şahısların algısında ve davranışlarında toplumla kurdukları bağlantının de tesirleri görülür. Engellinin sahip olduğu ruhsal bedelleri gerçek tahlil edebilmek için tüm çevresel ve ailesel faktörler göz önünde bulundurulmalıdır. Doğuştan engelli, sonradan engelli, kısmen ya da tam engelli ve mahzurunun hafif derecede olmasına karşın muhtaçlıklarını karşılamak için diğerine muhtaç olan şahısların ruh dünyasındaki yansımalar farklılık gösterebilir.
Engellilere yokmuş üzere davranmayın!
Engelli olmayanlar engelli bir bireye çoklukla acıyarak bakabilir. Hatta birçok kişi engellileri görmezden gelerek yokmuş üzere davranmayı tercih edebilir. Acıma duygusu genel manada uygun niyetli bir his olsa da engelli bireyde ruhsal açıdan sıkıntılar yaratabilir. Birebir durum dışlamak, küçümsemek, azarlamak ve dalga geçmek için de geçerlidir. Bu tavırlar yerine engelli bireyin ömrünü zorlaştıran problemler en aza indirilmeye çalışılmalı, hoşgörülü olunmalı, sevgi ve hürmet gösterilmelidir.
Başka insanlara nasıl davranılıyorsa engelli bireylere de o denli davranılmalıdır. Zira engelliler bedensel yahut zihinsel bakımdan farklı gereksinimleri olan insanlardır. Çok ya da daha az ilgi göstermek engelli şahısları negatif istikamette etkileyebilir. Unutulmamalıdır ki mahzurları aşmak öncelikle zihinde başlar.
